چاپ مرکزی

كه از چوب به دست مي‌آيد، در چوبهاي نرم 3 تا 5 ميليمتر و در چوبهاي سخت قدري بيش از يك ميليمتر طول دارد. قطر الياف بين 2 تا 3 صدم ميليمتر است. کارت ویزیت چوب، حاول سلولز، لينين (عامل گره خوردن الياف به هم) ، مواد مومي، صمغي، معدني، آلي و چربي است. از ميان اين مواد، لينين در پخت خمير و در نهايت كيفيت كاغذ از بقيه مهمتر است. تناسب درصد اين چاپ کارت ویزیت مواد موجب مي‌شود كه كاغذ دوام و كيفيت بيشتري داشته باشد و در نهايت كتاب بهتر و سالمتر عمر كند؛ بويژه در نقاطي كه تأثير آب و هوا بيشتر است. چنانچه درمرحلة پخت به عوامل و فرايندهاي شيميايي درست توجه نشود، بعضي مواد فاسدكننده و فسادپذير در كاغذ مي‌ماند و به آن آسيب مي‌رساند. در كتابهاي نفيس و ارزشمند كه جنبة تاريخي ، هنري و فني دارد، كيفيت كاغذ از مهمترين نكته‌هايي است كه در نظر مي‌گيرند؛ چاپ تراکت براي مثال اين كتابها را روي كاغذهايي چاپ مي‌كنند كه در تهيه و توليد آنها اسيد به كار نرفته باشد. سرمايه‌گذاريهاي مطمئن بر كتابهاي نفيس و هنري در صورتي انجام مي‌گيرد كه نسبت به كيفيت و دوام كاغذ آنها اطمينان وجود داشته باشد.

در ايران جوان است و هنوز نمي‌تواند همة نيازهاي داخلي را تأمين كند. كارخانة كاغذ پارس در هفت تپه (خوزستان) از تفالة نيشكر، كاغذ چاپ و تحرير توليد مي‌كند. کارت ویزیت كارخانه‌هاي ديگر كاغذسازي كشور، از چوب جنگلهاي شمال ايران، چوب صنوبر، تفالة نيشكر، و كاغذهاي باطله، كاغذهاي چاپ و تحرير و روزنامه توليد مي‌كنند. همچنين طرحهايي براي بازيافت كاغذ از مواد مصرف شده و زايد در دست بررسي است. ايران امكانات لازم را براي خودكفايي در توليد كاغذ دارد و اگر بخواهد چاپ کارت ویزیت نيازهاي خود را با توليد داخلي و بدون واردات از كشورهاي ديگر تأمين كند، خواسته‌اش با احداث چند كارخانة كاغذسازي بخوبي تأمين مي‌شود.

ويژگيهاي ديگر كاغذ.گفتيم كه كاغذ از الياف گياهي تشكيل شده است. اما الياف كاغذ به تنهايي عيين‌كنندة كيفيت كاغذ نيست، بلكه مواد ديگري كه در كاغذ چاپ تراکت هست، و چگونگي پخت خمير و مراحل شيميايي و مكانيكي كاغذ در جنس و كيفيت نهايي آن تأثير مستقيم مي‌گذارد.

در قرن پانزدهم در هلند، سويس و انگلستان فعال شد، پيش از اين در ايتاليا، فرانسه و آلمان فعال بود؛ سپس به امريكا راه يافت و در آنجا نيز رونق گرفت. از اواخر کارت ویزیت سدة هجدهم نخستين ماشينهاي سادة كاغذسازي در اروپا اختراع شد و از سدة نوزدهم امريكا با قدرت و امكانات اقتصادي فراوان به جرگة كشورهاي توليدكنندة كاغذ پيوست. از همي سده، تحقيق چاپ کارت ویزیت دربارة تركيب شيميايي مواد كاغذ و توليد مكانيكي آن آغاز و با روشهاي اصلاحي و تكميلي ، توليد انبوه كاغذ به صورتي كه تقريباً اكنون مي‌بينيم و به شيوة صنعتي از سدة نوزدهم آغاز شد. در سدة بيستم در توليد انواع كاغذ تغييرات اساسي كمّي و كيفي روي داد. هم‌اكنون به كمك شيوه‌ها و دستگاههاي مجهز، به پشتوانة تحقيقات علمي و فني فراوان و تجربه‌هاي صنعتي بسيار و به اتكاي سرمايه‌گذاريهاي بسيار كلان براي مصرف و سود، انواع كاغذهاي مختلف براي مصرفهاي گوناگون و در مقياسهاي عظيم توليد مي‌شود. صنعت كاغذ ييك از عظيمترين چاپ تراکت صنايع جهان و اقتصاد آن يكي از بزرگترين اقتصادهاي دنياست. كشورهايي كه در توليد كاغذ براي مصارف چاپي كارآمدتر و مشهورترند، عبارتند از : كانادا، امريكا، سوئد، فنلاند، ژاپن و برزيل.

اين صنعت ظرف مدتي حدود 5 قرن از سمرقند به بعداد، و از آنجا به دمشق، فلسطين، يمن، طرابلس، مصر و مراكش رسيد. از راه شمال افريقا به اندلس و جنوب اروپا، کارت ویزیت و از مصر و فلسطين به سيسيل و ايتاليا راه يافت و به اين ترتيب صنعت كاغذسازي چينيان از طريق مسلمانان به اروپاييان منتقل شد و از قرن سيزدهم ميلادي به بعد، كه كارگاههاي كاغذسازي بسياري در اروپا تأسيس گرديد، به صنعتي پررونق و گسترده در اروپا تبديل شد. عده‌اي احتمال داده‌اند كه اروپاييان با تجزية مواد چاپ کارت ویزیت كاغذهايي كه به اروپا وارد مي‌كردند و راز ساختن آن پي برده، شيوه‌هاي توليد كاغذ را از نو كشف كرده‌اند. در هر حال اثبات هر كدام از اين ادعاها كار ساده‌اي نيست. آنچه مسلم است اينكه مسلمانان كاغذسازان بسيار چيره‌دست و هنرمندي بودند، اما زماني كه پس از حملة مغولان تمدن اسلامي رو به ضف چاپ تراکت و انحطاط نهاد، صنعت كاغذسازي هم در جهان اسلام از رونق افتاد.

چينيان از ديرباز از پوست درخت توت و از گَرد ساقة خشك خيزران نوعي كاغذ مي‌ساختند، اما از حدود اوايل قرن دوم ميلادي از تركيب پوست درخت توت کارت ویزیت و الياف كنف كاغذهايي ساختند كه در تمدن چين مصرف داشت. چينيان فن توليد كاغذ را مانند ابريشم و بعضي فنون ديگر پنهان نگاه مي‌داشتند و به اقوام ديگر مي‌آموختند، اما حدود قرن هفتم ميلادي فن كاغذسازي چيني به جزيرة ژاپن راه يافت. پس از ظهور اسلام و گسترش مرزهاي امپراتوري اسلامي، ميان مسلمانان چاپ کارت ویزیت و چينيان برخوردهايي روي داد. ظاهراً نبردي كه در 751م./133هـ .ق. ميان مسلمانان و چينيان در نزديكي سمرقند اتفاق افتاد، عده‌اي از چينيان اسير شدند كه چند تن از آنان كاغذساز بودند. مسلمانان فن كاغذسازي را از همين اسيران آموختند و صنعت كاغذ در شهر سمرقند پاگرفت و اين شهر چاپ تراکت به مركز كاغذسازي تمدن اسلامي تبديل شد.

براي نوشتن از مواد ديگري استفاده مي‌شد كه کارت ویزیت شناخته‌شده‌تر از همه سنگ، لوح گلي ، استخوان ، پوست ، چرم، برگ درخت و مانند آنها بود. مصريان نخستين قومي بودند كه از گياهي مانند ني، كه در حاشيه‌هاي رود نيل فراوان مي‌روييد ، كاغذ چاپ کارت ویزیت مي‌ساختند. بنا بر مدارك تاريخي، از حدود 3 هزار قبل از ميلاد توليد كاغذ از پاپيروس در مصر آغاز شده و بعدها در عصر تمدن يوناي به اروپا راه يافته و تا رواج پارشمن ـ نوع ديگري از «كاغذ» تهيه شده از پوست حيوانات ـ در عصر تمدن روميان، در غرب كاربرد وسيع داشته است. پارشمن از پوست گوسفند يا برّه تهيه چاپ تراکت مي‌كردند.

در دنياي امروز يكي از موادي كه گسترده‌ترين مصرفها را در زمينه‌هاي مختلف دارد كاغذ است. تصور دنياي بدون كاغذ، در حالي كه وسيلة ديگري جاي آن را کارت ویزیت نگرفته باشد، بسيار دشوار است. كاغذ، اكنون تنها يكي از ابزارهاي نوشتن نيست، بلكه ماده‌اي است كه كاربردهاي گوناگوني دارد؛ اما قرنهاي بسيار، مهمترين و اصلي‌ترين وسيله براي نوشتن بود. شواهد و دلايل پارينه‌شناسي چاپ کارت ویزیت و باستانشناسي نشان مي‌دهد كه آدمي از ديرينه‌ترين روزگاران در پي يافتن راهها و وسيله‌هايي بوده است كه مقاصد و انديشه‌هاي خود را بر آنها ثبت و ضبط كند و انتقال دهد. مواد گوناگون در نقاط مختلف جهان، كه شكلها و طرحهايي بر آنها ثبت است، گواه تلاشهاي آدمي براي يافته راهها چاپ تراکت و ابزارهاي مناسب است. قدمت خط از 6 هزار سال بيشتر نيست.

زايد، بويژه موادي را كه براي بافت و دوام كاغذ کارت ویزیت زيانبار باشد، از خمير مي‌زدايند و موادي را كه براي تغيير رنگ خمير لازم است و دوام و كيفيت كاغذ زيانبار شد، از خمير مي‌زدايند و موادي را كه براي تغيير رنگ خمير لازم است و دوام و كيفيت كاغذ را بالا مي‌برد و رنگهاي مطلوب كاغذ را ايجاد مي‌كند به خمير مي‌افزايند. پس از آماده شدن خمير، بار ديگر مراحل مكانيكي آغاز مي‌گردد و در اين مراحل، آب خمير گرفته مي‌شود و پس از فشردن، حرارت دادن و چند عمل ديگر به چاپ کارت ویزیت پهنه‌هاي نازك و عظيم كاغذ تبديل مي‌شود. كاغذها خشك، اتو، صيقل داده و به گِرد لوله‌هايي پيچيده مي‌شود. كاغذ آماده شده به دو صورت لو‌له‌اي (رول يا بوبيني) و ورقي (بندي) براي توزيع و فروش عرضه مي‌شود. كاغذهاي بندي را به صورت ورقه‌هايي در اندازه‌هاي مختلف، اما بيشتر در ابعاد 100×70 ، 120×90 يا 90×60 سانتيمتر و ابعاد ديگر مي‌بْرند ، و هر 500 برگ را در يك دسته، كه اصطلاحاً به آن بند مي‌گويند، چاپ تراکت بسته‌بندي مي‌كنند. مراحل توليد كاغذ در نمودار 1-9 نشان داده مي‌شود.

توليد كاغذ بر پاية روشهاي رايج كنوني، چهار مرحله اصلي دارد:

خرد كردن چوب ؛ خمير كردن ؛ شستشو؛ خشك كردن و فشردن.هر كدام از اين مراحل كلي، خود از چندين مرحله تشكيل مي‌شود كه در اينجا به اختصار به کارت ویزیت آنها اشاره مي‌شود. براي تبديل چوب به خمير كاغذ مجموعه‌اي از عمليات مكانيكي و شيميايي لازم است. تنة درخت را نخست به طولهاي معيني مي‌برند، پوست آنها را مي‌كنند و تنه‌ها را گرد و يك اندازه مي‌كنند. چاپ کارت ویزیت سپس مي‌شويند، خشك، خُرد، غربال و آسيا مي‌كنند، و گَرد چوب را به دست مي‌آورند. از اين مرحله به بعد، عمليات شيميايي هم آغاز مي‌شود. گردة چوب را به دست مي‌آورند. از اين مرحله به بعد، عمليات شيميايي هم آغاز مي‌شود. گردة چوب پس از عمليات ديگري به خميري قهوه‌اي رنگ تبديل مي‌شود. چاپ تراکت خمير كه آماده شد، رنگ‌زدايي و پالايش آغاز مي‌گردد. مواد.

واژه كاغذ ظاهراً در اصل از زبان چيني وارد کارت ویزیت زبان تركي شده، از تركي به زبان عربي راه يافته و از اين طريق وارد زبان فارسي شده است. درمتون قديمي اين واژه را با دال (كاغد) نوشته‌اند. در زبان عربي براي كاغذ كلمة «قِرطاس» را به كار مي‌برند كه از واژة يوناني چاپ کارت ویزیت «خارتِس» ( هم ريشه با واژه يوناني «Charta» گرفته شده است (نگاه كنيد به : معين، محمد، ذيل «كاغذ»؛ مصاحب، غلامحسين، ذيل «كاغذ»). در زبان انگليسي به كاغذ «papre» مي‌گويند كه از لاتيني «papyrus» و يوناني «papuros» گرفته شده است (نگاه كنيد به: Dictionary Heritage American The و ذيل «paper» ). كاغذ چيست؟ كاغذ نوعي بافتة گياهي است؛ ورقه‌اي نازك كه از خمير كردن خرده‌هاي چاپ تراکت مواد گياهي ، مانند پوست و چوب درخت، پارچه و پنبه ساخته مي‌شود. در والق الياف گياهي در روند خاصي از توليد از هم جدا و سپس در مرحلة توليد خمير به صورت ديگري تشكيل و فشرده مي‌شود و مادة كاغذ را تشكيل مي‌هد (تصوير 1-9 و 2-9).